Modifikasyonda Gen İşleyişi Değişir Mi? Bir İzmirli’nin Genetik Macerası
İzmir’de yaşıyor olmak, bazen bir araştırma yaparken bile insanı eğlenceli bir şekilde güldürebiliyor. Geçenlerde “Modifikasyonda gen işleyişi değişir mi?” diye düşündüm. Evet, bayağı ciddi bir soruydu ama kafamda bir sürü komik senaryo canlandı. Sonra dedim ki, “Hadi bakalım, bunu bir mizah sosuyla yazalım, hem ciddiyet hem de eğlence olsun!” Hem zaten, arkadaş ortamında sürekli espri yaparken, içimden de her şeyin anlamını derinlemesine sorgulayan bir yapım var. Bu yazı da o ikili hâli tam yansıtacak.
Modifikasyon Nedir, Bu Genlerin İşleyişi Ne Oluyor?
Modifikasyon, genetik yapının değişmesi değil aslında, çevresel etkenlerin genlerin çalışmasını değiştirmesidir. Yani, bir genin kendisi değişmez, ama çevredeki faktörler – mesela beslenme, stres ya da alkol gibi – o genin nasıl çalışacağını etkiler. Bir nevi, bir bilgisayarın donanımını değiştirmeden yazılımda değişiklik yapmak gibi. Hani, bilgisayarınızda bir program var ve onu biraz daha hızlı çalıştırmak için “benim bir şeyler yapmam gerek” diyorsunuz ya, işte o hesap.
Peki, “Modifikasyonda gen işleyişi değişir mi?” sorusu aslında bu genetik yazılımda yapılan değişikliklerin sonuçlarına odaklanıyor. “Benim genetik kodum hala aynı, ama çevresel değişiklikler nedeniyle işler biraz farklı hale geliyor,” gibi bir durum söz konusu. Ama tabii, burada biraz bilimsel bir açıklama yapınca insanlar “Ya bu kadar derine inmem gerekmiyor, aslında ben tatildeyken modifikasyonla gen işleyişimi değiştirebilir miyim?” diye düşünüyor olabilirler.
Gen İşleyişi: Ciddi Mi, Komik Mi?
İçimdeki bilim insanı şunu söylüyor: “Hayır, aslında genetik yapını değiştiren bir şey yok, sadece çevresel faktörler senin geninin aktifleşmesini farklı şekilde etkiliyor.” Ve sonra içimdeki eğlenceli tarafıma geçiyorum: “Yani, mesela sabah kahvaltıda yediğin poğaçalar, genlerinle anlaşmaya varıp ‘Hadi bakalım, artık biraz daha çabuk yağa dönüşelim!’ demiyor mu?”
Bazen gerçekten böyle düşünüyorum. Her gün biraz fazla çikolata yediğimde, genlerim bana “Biraz daha hızlı yağ depolayalım, yoksa bu günümüze engel olur!” diye fısıldıyor gibi hissediyorum. Tabii, gerçek bilimsel açıklamalara dönersek, işin içinde o kadar basit bir şey yok ama yine de biraz espri yapmak her zaman iyidir.
Modifikasyonda Gen İşleyişi: Gerçek Hayattan Komik Bir Örnek
Geçen gün arkadaşım Burak’la sahilde yürüyorduk. Burak biraz fazla spor yapıyor, ben ise her zaman onun “Hayatında modifikasyon yok, ama sen gene geçerli kalıyorsun” tarzı yorumlarına gülüyorum. Burak birden “Sana modifikasyonla gen işleyişi değişir mi?” diye sordu.
Ben: “Burak, bak, ben şimdi sana bir şey söyleyeyim. Kahvaltıda yediğimiz simidin üzerindeki susamlar, benim genlerimi daha hızlı çalıştırmaz. Ama, sen bu kadar spor yapınca, vücudun buna tepki verir ve kaslarını geliştirebilir.”
Burak: “Yani yani? Ben spor yaparken sen sadece simit mi yiyorsun?”
Ben: “Evet ama bir fark var. Benim simidim daha fazla yağ depolamama neden oluyor, seninki kas yapmana. İşte bu bir modifikasyon.”
Burak: “Yani ben kas yaparken sen daha da yağlısın?”
Ben: “Kesinlikle, vücudumuzun işleyişi de buna göre değişiyor.”
Burak o sırada bir kahkaha attı ve biz devam ettik. Ama aslında bu, gerçekten de işleyişin değişmesiyle ilgili bir durum. Burak’ın yaptığı egzersizler, onun kaslarını büyütürken, benim kahvaltılarım da biraz fazla yağ depolamamı sağlıyor. Genetik yapımızda bir değişiklik yok ama çevresel faktörler bizim genlerimizin nasıl çalıştığını etkiliyor.
“Ya Şu Modifikasyon İşini Ciddiye Alırsam?”
Bu soruyu kafamda sürekli soruyorum: “Ya modifikasyonda gen işleyişi gerçekten değişirse? Yani ben sabah kahvaltısında sadece yulaf ezmesi yesem ve bu, vücudumu değiştirirse?” O zaman işin içine tamamen başka bir boyut girer. Belki de modifikasyon, gene işleyişi değiştirebilir ama fiziksel değil, zihinsel anlamda… Yani ben sabahları bu kadar kahvaltı yaparak aslında daha sağlıklı ve zinde oluyorum.
Kafamda bu tür düşüncelerle karşılaşırken, bir yandan da “Ya bu kadar derine inmem gerekmiyor, tatildeyken sahilde güneşlenirken, çevresel etkenler genlerimi değiştirse ne olur?” diye merak ediyorum. Ama bir yandan da düşünüyorum, “Hayır, bu sadece bir simit!”
Sonuç: Modifikasyonda Gen İşleyişi Değişir Mi?
Sonuç olarak, genetik yapımız sabit. Ama çevresel faktörler genlerimizin nasıl çalıştığını değiştirebiliyor. Bu da demek oluyor ki, her gün yediğimiz şeyler, yaptığımız aktiviteler, modifikasyon sonucu genlerimizi farklı şekilde aktive edebilir. Ama tabii ki, sonuçta simit yerken “Benim genlerim modifiye oldu!” diye sevinemeyiz. Ne de olsa, genetik değişim biraz daha karmaşık bir mesele.
Bu yazıda bazen ciddi, bazen komik oldum ama şunu unutmamak gerek: Genlerimiz değişmesek de, çevremiz ve seçimlerimiz bizi etkileyebilir. Ve bu da, hayatı biraz daha eğlenceli kılabilir!